دریاچه ارومیه، بزرگترین و شورترین دریاچه دائمی "ایران"، قربانی سیاست های دولت

این مطلب تنها برای این ارسال شده است که حمایت از این دریاچه و آگاهسازی عمومی درباره فاجعه زیست محیطی در این دریاچه زیبا، قربانی حماقت های وطن فروشان پست پان ترک نشود. مطلب ذیل مجموعه نظرات کارشناسان و مسئولان درباره فاجعه زیست محیطی درباره این دریاچه نمکی ایران است.

مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي با بيان اينکه بيماري درياچه اروميه صعب العلاج است، گفت: متاسفانه هم اکنون مساحت اين زيست بوم طبيعي به شدت در حال کاهش است.

کيومرث کلانتري درياچه اروميه را يکي از زيست بومهاي طبيعي و مهم کشور عنوان کرد و اظهار داشت: در اثر بروز خشکسالي پارک ملي درياچه اروميه در بستر بيماري به سر مي‌برد و در صورت ادامه اين روند شاهد وضعيت بدي در اين زمينه خواهيم بود.

وي خاطرنشان کرد: هم اکنون تراز آب پارک ملي درياچه اروميه به 1271.50 متر از سطح آبهاي آزاد رسيده و اين تراز 6.70 متر کمتر از بالاترين تراز و 2.60 متر نيز از تراز اکولوژيک پايين تر است.

کلانتري ميزان املاح موجود در آب درياچه اروميه را 360 گرم بر ليتر عنوان کرد و بيان داشت: تا پاييز امسال حداقل يک متر ديگر هم تراز درياچه اروميه پايين خواهد رفت و اين به خاطر تبخيري است که اتفاق خواهد افتاد.

مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي علت اصلي وضعيت اسفناک پارک ملي درياچه اروميه را تغييرات آب و هوايي، کاهش نزولات آسماني، بالا رفتن دماي هوا، عدم استفاده صحيح و بهينه از آب در داخل حوزه آبي، کنترل روان آبها و احداث سازه‌هاي آبي، حفر چاههاي آب و راندمان پايين آبياري در داخل حوزه آبريز درياچه اروميه عنوان کرد.

وي يادآور شد: بر اساس تجارب جهاني نگراني شديد خود را از آينده پارک ملي درياچه اروميه عنوان مي‌کنم.

وضعيت آرتمياي درياچه اروميه همچنان بحراني است

رئيس موسسه تحقيقات آرتمياي ايران نيز وضعيت آرتمياي درياچه اروميه را همچنان بحراني عنوان کرده است.

يوسف علي اسدپور ادامه داد: با توجه به افزايش شوري درياچه اروميه و کاهش سطح آب، ميزان تراکم آرتميا در حال حاضر نسبت به 10 سال گذشته 30 برابر کاهش يافته است.

وي با اشاره به اينکه در حال حاضر ميزان شوري آب درياچه اروميه به 300 گرم در ليتر رسيده است، اظهار داشت: شرايط طبيعي آب براي زيست و زاد و ولد آرتميا، دارا بودن املاح به ميزان 150 گرم در ليتر است.

رئيس مرکز تحقيقات آرتمياي ايران با ذکر اين موضوع که هر گونه بهره برداري از آرتمياي درياچه اروميه متوقف شده است، بيان داشت: براي بازگشت به شرايط طبيعي درياچه اروميه و مهيا شدن زمينه لازم براي زاد و ولد آرتميا به پنج ميليارد مترمکعب آب در درياچه اروميه نيازمنديم.

اسدپور با اشاره به اينکه زاد و ولد تنها در محل‌هايي که آبهاي شيريني وارد درياچه اروميه مي‌شوند انجام مي‌گيرد، افزود: در حال حاضر تعداد آرتميا در هر ليتر آب درياچه اروميه به حدود نيم تا يک عدد مي‌رسد که جمعيت آن روند نزولي دارد.

وي با تاکيد بر اينکه اين مرکز با اجراي طرح‌هاي مختلف تحقيقاتي به دنبال فراهم کردن زمينه لازم براي تکثير آرتميا در کشور است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر هشت طرح تحقيقاتي در زمينه‌هاي تکثير و پرورش انبوه آرتميا در منابع آبي کشور در استانهاي اصفهان، قم، هرمزگان و فارس اجرا مي‌شود.

اسدپور، تهيه بانک ژن آرتميا، شناسايي گونه‌هاي متعدد آرتميا در ساير مناطق آب شور، فرآوري محصولات جديد آرتميا و بررسي بيولوژي آرتميا را از مهمترين اهداف اجراي اين طرحهاي تحقيقاتي عنوان کرد.

درياچه اروميه يکي از ۵۹ ذخيره گاه طبيعي محيط زيست جهان است که به دليل طبيعت مناسب براي زيست دائمي و موقت انواع پرندگان کمياب و نادر جهان و زيباييهاي طبيعي سواحل و جزاير آن از سوي يونسکو به عنوان «بيوسفر» يا «زيست عرصه» معرفي شده است.

دو مشكل درياچه اروميه: پساب هاي صنعتي و جاده ميانگذر

ورود پساب هاي صنعتي آلوده به آرسنيك و آمونياك در حاشيه درياچه اروميه، پيامدهايي همچون احتمال بروز سرطان در انسان ها و ناباروري اراضي حاشيه اين تالاب را در پي خواهد داشت.

با گذشت يك ماه از تخليه اين پساب ها، در حال حاضر زمين هاي وسيعي در حاشيه درياچه اروميه از شرايط طبيعي خارج شده و غير قابل كشت شده است.

دكتر قاسم ذوالفقاري مدرس دانشگاه و متخصص آلودگي هاي محيط زيست درباره اثرات ورود آرسنيك و آمونياك به آب و خاك منطقه به خبرنگار اعتماد گفت: آرسنيك، شبه فلزي سنگين و سمي است و خطرات زيادي براي محيط زيست و انسان دارد.

مهم ترين اثر آن در بدن انسان، سرطان زايي است. قرار گرفتن افراد در معرض اين ماده سمي باعث ابتلابه سرطان هاي پوست، معده، ريه، كبد، كليه، مثانه و... مي شود.

او درباره اثرات ديگر آرسنيك در بدن انسان به عارضه ديگري اشاره دارد كه بر اثر ورود آرسنيك به بدن انسان به وجود مي آيد: عارضه يي به نام Black foot (پاي سياه) است كه در فارسي به آن قانقاريا اطلاق مي شود.

اين بيماري سال ها قبل نيز در تايوان به دليل وجود آرسنيك در آب آشاميدني شايع شده بود. در اين بيماري اعضاي انتهاي بدن سياه مي شوند كه راه درمان آن قطع عضو است.

اين متخصص آلودگي هاي محيط زيست درباره اثرات زيست محيطي ورود آرسنيك به آب و خاك گفت: اين ماده سمي همانند ساير فلزات سنگين در عضلات و بقيه اعضاي بدن جانوران و گياهان انباشته مي شود كه علاوه بر اثر نامطلوب بر خود جاندار، باعث انتقال مواد سمي به بدن ساير جانداران مي شود. اين انتقال از طريق قرار گرفتن موجود زنده در چرخه غذايي صورت مي گيرد و در نهايت به بدن انسان منتقل مي شود.

علاوه بر ورود پساب هاي صنعتي به حاشيه درياچه اروميه، اين تالاب بين المللي با مخاطرات ديگري نيز روبه رو است. يكي از اين مخاطرات احداث جاده ميانگذري است كه قسمت عمده اين راه از طريق خاكريزي در آب درياچه صورت گرفته است.

ذوالفقاري درباره اين جاده ميانگذر معتقد است: از نظر كارشناسان محيط زيست، احداث اين جاده اشتباه بود و موافقت سازمان حفاظت محيط زيست با اين كار اقدامي سياسي محسوب مي شود. در حال حاضر كار از كار گذشته است اما مي توان با اصلاحاتي در ساختار اين ميانگذر جلوي نابودي درياچه را گرفت.

درياچه اروميه كم‌كم از نفس مي‌افتد

در حالي كه بحران زيست‌محيطي درياچه اروميه به اوج خود رسيده و محافل گوناگون از وقوع فاجعه‌اي بزرگ خبر مي‌دهند، همچنان اين تالاب بخت برگشته از سوي نهادهاي گوناگون، مكاني براي تخليه پساب‌هاي خطرناك صنعتي است.

به نوشته «جام جم آنلاين»، پارك ملي درياچه اروميه كه به دليل ويژگي‌هاي منحصر به فرد خود در فهرست زيستگاه‌هاي جهاني يونسكو به ثبت رسيده، امروزه به مكاني براي جبران كاستي‌ها و ناكارآمدي برخي مديريت‌هاي منطقه‌اي تبديل شده است.

در اهميت اين درياچه همين بس كه بنا بر هشدار كارشناسان، هر گونه بحران زيست‌محيطي همچون خشك شدن آب درياچه، كل منطقه شمال غرب كشور را به شوره‌زاري خشك و بي‌آب و علف تبديل خواهد كرد. با اين شرايط تالاب بين‌المللي درياچه اروميه اين روزها به مكاني براي دفع پساب‌هاي خطرناك شيميايي كارخانجات تبديل شده است.

مجتمع صنعتي ياد شده بين شهرستان‌هاي مراغه و بناب از حدود پنج سال پيش فعاليت خود را آغاز كرده و محصول توليدي آن كربنات سديم (ماده اوليه صنايع شيشه، شوينده و كاغذ) است.

اين كارخانه علاوه بر مصرف حجم بسيار زياد آب شيرين، مقدار زيادي آمونياك و نمك به محيط زيست منطقه سرازير مي‌كند. بر پایه گزارش‌هاي محيط زيست، پساب‌هاي صادر شده از اين كارخانه در سال‌هاي پیش به دليل نبود تصفيه‌خانه و عدم ايزولاسيون حوضچه‌هاي تبخير، به آب‌هاي زيرزميني نفوذ كرده و بارها به زمين‌هاي كشاورزي منطقه آسيب وارد كرده است.

صدور پساب‌هاي خطرناك از سوي اين مجتمع به حدي جدي است كه فاطمه واعظ جوادي معاون رئيس‌جمهوري و رئيس سازمان حفاظت محيط زيست نيز سال گذشته شخصا دستور پيگيري موضوع را صادر كرد.

وي ضمن تاكيد بر آلايندگي مجتمع ياد شده، مديركل محيط زيست آذربايجان شرقي را مامور تعطيلي اين واحد صنعتي كرد.

با اين حال، گرچه از گفته‌هاي رئيس سازمان حفاظت محيط زيست بيش از يك سال گذشته اما تاكنون نه تنها اقدامي مناسب براي رفع اين معضل صورت نگرفته بلكه راهكاري تاسف بار براي ادامه فعاليت كارخانه ياد شده ارائه شده است.

رئيسي با اشاره به مشكلات به وجود آمده در زمين‌هاي كشاورزي مراغه و بناب بر اثر نفوذ پساب‌هاي كارخانه ياد شده مي‌گويد: با انتقال پساب اين كارخانه به حاشيه درياچه اروميه آثار سوء فعاليت اين كارخانه بر محيط زيست به كمترين حد ممكن خواهد رسيد. رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست آذربايجان شرقي درحالي از انتقال پساب‌هاي ياد شده به درياچه اروميه سخن مي‌گويد كه معلوم نيست پسماندهايي كه تا اين درجه خطرناك بوده و تاثيرات نامطلوبي بر زمين‌هاي زراعي داشته اند چه بلايي بر سر درياچه اروميه خواهند آورد. رئيس سازمان حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي در خصوص آثار مخرب پساب‌هاي صنعتي اين كارخانه گفت: پساب اين كارخانه به دليل داشتن قابليت هدايت الكتريكي بالا به هنگام نفوذ به خاك آثار مخربي بر روي منابع آب‌هاي زيرزميني منطقه دارد.

بهلول نعمتي كه خودش را موظف به دفاع از يك مجموعه اشتغالزا در محدوده شهرستان مراغه مي‌داند، مي‌گويد: اين مجموعه يكي از معدود مراكز توليد مواد اوليه صنايع شوينده و نيز صنعت شيشه در ايران بوده و تعطيلي آن موجب گراني چنين محصولاتي در كشور خواهد بود.

پساب‌هاي منتشر شده حاوي آمونياك و سرشار از نمك بوده و طي سال‌هاي گذشته بخش عمده زمين‌هاي منطقه را به كوير تبديل كرده است.

يك كارشناس محيط‌زيست در اين زمينه مي‌گويد: در مقايسه ميزان مصرف آب و نيز صدور پساب اين واحد با اشتغال 300 نفر بايد گفت مجتمع پتروشيمي تبريز با اشتغالزايي 5 هزار نفري روزانه با اين مقدار آب مصرفي، تنها 4800 متر مكعب پساب مي‌دهد.

ضياءالله اعزازي نماينده مردم بناب در مجلس نيز در اين باره مي‌گويد: در قرن بيست و يكم نبايد همه چيز را فداي توليد كرد، جوامع بشري توليد را براي رفاه مردم مي‌خواهند نه به قيمت تهديد محيط زيست و سلامتي افراد جامعه.

اعزازي با اشاره به اين‌كه شهرستان بناب از نظر ارتفاع، پايين‌تر از اين كارخانه قرار دارد، اظهار كرد: همه پساب‌هاي موجود در حوضچه‌هاي غيراصولي اين كارخانه در آبهاي زيرزميني شهرستان بناب نفوذ كرده است.

برای اطلاع بیشتر دباره مشخصات این دریاچه زیبای ایران به اینجا و اینجا و برای آشنایی با 102 جزیره دریاچه ارومیه به اینجا مراجعه کنید